Bebok – #śląskie legendy

Śląska mitologia lub – jak niektórzy mówią – demonologia jest nad wyraz różnorodna i interesująca. Myli się jednak ten, kto sądzi, iż baśnie oraz legendy nie przetrwały do współczesnych czasów i nie są obecne w śląskiej kulturze ludowej. W serii artykułów #śląskie legendy chciałbym przedstawiać Wam podania o między innymi: demonach wodnych, stworach kopalnianych lub upiorach grobowych.

W poniższym artykule przeczytacie o beboku, a w szczególności:

Czym lub kim jest bebok?

Bebok to stwór, o którym bardzo często słyszą śląskie dzieci. Stwierdzić można, iż bebok jest pewnego rodzaju pomocą w wychowaniu i dyscyplinowaniu najmłodszych Ślązaków. Rodzice chcąc przestraszyć dziecko lub zakazać pewnej czynności mówią – uwŏżej, bo cie bebok zjy. Albo – niy rōb tak, bo cie bebok weźnie. W percepcji kilkulatków stwór jawi się jako bliżej nieokreślone stworzenie, które może niegrzeczne dziecko zbić, zabrać lub w najgorszym wypadku nawet zjeść.

Nadprzyrodzone cechy beboka działają tylko na małe dzieci. Według niektórych podań głównym kryterium beboka, wedle którego wybiera swoje ofiary jest wzrost – stwór nie daje sobie rady z ludźmi wyższymi od niego.

Jak wygląda bebok? 

Bebok to straszydło o diabolicznych cechach. Wyobrażany jest jako mały kudłaty człowiek dzierżący w ręku kij lub laskę. Innym przedstawieniem jest olbrzym z nienaturalnie dużą głową, końskimi kopytami i ogromnym workiem do którego wrzuca niegrzeczne dzieci. Według opisu Marka Szołtyska bebok jest niskiego wzrostu – około pół metra wysokości. Ubiera się zwyczajnie, ma na sobie koszulę, spodnie i marynarkę. Na głowie ma czapkę z bąblem. Jego cechą charakterystyczną jest kij oraz worek – kijem bije niegrzeczne dzieci, natomiast do worka chowa je na chwilę lub wynosi w ustronne miejsce. Przestraszone bajtle już nigdy więcej miały nie psocić w obawie przed powrotem beboka.

Gdzie mieszka?

Beboki lubią ciszę i spokój. Dlatego najczęściej zadamawiają się w krzakach, chlewikach, norach i stodołach. Spotkać je można także na strychu lub piwnicy – szczególnie w kątach, gdzie nikt nie zagląda i gdzie mogą spokojnie spać. Czasami stworki upodobają sobie miejsca pod łóżkiem, pod piecem w kuchni lub w ciemnych zakamarkach mieszkania. Zdarza się, że istoty te zrobią sobie posłanie w miejscach, do których nie powinny zaglądać dzieci – w szafce z narzędziami ojca lub cennymi przedmiotami matki. Bywa, że beboki błąkają się po ulicach i nieużytkach miast oraz wsi sprawdzając, co w wolnym czasie robią dzieci. Jeśli są niegrzeczne lub psocą – wówczas w ruch idzie laska oraz worek.

W śląskich wierzeniach bebok występuje także pod nazwą babok, jednak określenie to jest popularniejsze w innych regionach Polski takich jak Małopolska, Kujawy, Wielkopolska oraz Lubelskie. Spotkać możecie także termin babo, babołk lub bobok.

Jak wyobrażacie sobie beboka?

Śląskie legendy i podania, jak każde inne, mają jedną szczególną właściwość – różnią się od siebie w zależności od miejsca zamieszania. Śląska mitologia podawana z ust do ust, z pokolenia na pokolenie jest różnorodna i różnobarwna. Bardzo ciekawi mnie, jak Wy wyobrażacie sobie beboka? Jak o tym stworku opowiadali Wasi rodzice i dziadkowie?

„Bebok” jest pierwszym artykułem z serii #śląskie legendy, w których przybliżać Wam będę mity oraz bohaterów śląskiej mitologii. Kolejne teksty pojawią się już wkrótce!