#śląska rzecz – szola

Najłatwiej powiedzieć, że szola to maszyna wyciągowa używana w górnictwie do transportu ludzi oraz urobku. Zazwyczaj jest to metalowa, kilkupiętrowa klatka, której to poziomy zatrzymują się jeden po drugim, tak aby transportowane osoby mogły wsiąść i wysiąść. To właśnie kilka poziomów windy budzi największą ciekawość i zainteresowanie osób, które po raz pierwszy odwiedzają kopalnie

-

Szola to po polsku kopalniana maszyna wyciągowa lub winda. Jednak słowo winda jest bardzo nieprecyzyjne, gdyż kojarzy się z komfortowym pomieszczeniem, przewożącym nas na wybrane piętro. Szola bynajmniej komfortowa nie jest i z windą ma wspólnego tylko tyle, że jeździ w górę i w dół.

szola
Szola – znak oznaczający, że w środku znajdują się ludzie

Czym jest szola?

Najłatwiej powiedzieć, że szola to maszyna wyciągowa używana w górnictwie do transportu ludzi oraz urobku. Zazwyczaj jest to metalowa, kilkupiętrowa klatka, której to poziomy zatrzymują się jeden po drugim, tak aby transportowane osoby mogły wsiąść i wysiąść. To właśnie kilka poziomów windy budzi największą ciekawość i zainteresowanie osób, które po raz pierwszy odwiedzają kopalnie. Dlaczego szola ma kilka poziomów? To bardzo proste – aby podczas jednego zjazdu skorzystało z niej jak najwięcej górników.

Na poniższym filmiku doskonale widać, jak maszyna wyciągowa zatrzymuje się, wychodzą z niej zwiedzający, a następnie podjeżdża na kolejny poziom, w którym także znajdują się turyści.

Jak działa maszyna wyciągowa?

Szyb górniczy – najbardziej charakterystyczny element krajobrazu Górnego Śląska to część maszyny wyciągowej, w której w skład wchodzi szola. Kręcące się ogromne koła wraz ze stalowymi linami oznajmiają, że właśnie ktoś wjeżdża lub zjeżdża na szychtę. Nie wchodząc zaś w szczegóły techniczne – inaczej zbudowany jest wyciąg przeznaczony do przewożenia ludzi, a inaczej do transportu technicznego lub urobku.

Winda w Burj Khalifa w Dubaju osiąga prędkość 10 m/s.
Zróżnicowana jest także prędkość jaką osiąga szola. W Kopalni Soli Kłodawa jest to 6 m/s, w Kopalni Guido 4 m/s, natomiast nowa, czteropiętrowa winda na 200 osób w szybie kopalni Janina wozi górników z prędkością 1,2 m/s. Do porównania winda w Burj Khalifa w Dubaju osiąga prędkość 10 m/s.

Szola po żeglarsku

W szoli jest coś metafizycznego. Wchodzimy do niej na powierzchni i czekamy, aż zamknie się za nami metalowa krata. Po kilkudziesięciu sekundach jesteśmy kilkaset metrów pod ziemią w świecie, w którym obowiązują inne zasady i w którym czas płynie w inny sposób.

Pisząc ten felieton znalazłem piosenkę „Szola”, śpiewaną na melodię szanty „Gdzie ta keja?„. Pomyślałem, że warto się nią z Wami podzielić. Rzadko zdarza się wykorzystywanie piosenek żeglarskich w górniczej kulturze.

„Kaj ta szola, przi nij tyn dziad, stary dziad
kaj tyn sztajger wysklinany w snach
Kaj te wszystkie szlagry z dawnych lat
Kaj tyn arbaj, uciaprany tak

Kaj ta szola, przi nij tyn dziad, stary dziad
kaj tyn sztajger wysklinany w snach
W każdym miejscu metan, zbiyro się,
Yno kaj on je, no kaj on je.”

Ten wpis jest kolejnym felietonem z serii #śląska rzecz, w których opisuję przedmioty i miejsca, które kojarzą mi się ze Śląskiem.

fot. Kris Duda | CC BY 2.0 | flickr.com oraz flickr.com


Chcesz być na bieżąco? Obserwuj Portal w Google News!
Łukasz Tudzierz
Łukasz Tudzierzhttps://tuudi.net
Ślązak, felietonista, taternik. Od 2006 roku opisuję i komentuję Górny Śląsk. Mieszkam w Katowicach, pochodzę z Łazisk Górnych. Kocham Śląsk.

2 KOMENTARZE

  1. Łukaszu!Pisz!
    Jako gorol ożeniony w ślaskiej rodzinie wiele wiem,ale zawsze warto odnowić wiedzę.Najbardziej interesujaca jest różnorodność nazewnicza w różnych częściach Ślaska.Czasami łapię żonę,że nie zna jakiegoś wyrazu,ale u nich na to mówiło się inaczej.
    Język ślaski jest bardzo bogaty!!!!!!!!!!!

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj


3,022FaniLubię
763ObserwującyObserwuj
120ObserwującyObserwuj
1,049ObserwującyObserwuj