Polskiej ortografii i gramatyki każdy uczył się w szkole. Lecz nikogo z nas nie uczono, jak pisać po śląsku. Dlatego na pierwszy rzut oka zapis śląskiej mowy może dla wielu z Was być trudny. Jednak nic bardziej mylnego! Śląski alfabet po pewnym czasie wchodzi w krew!
Wiem, że niektórzy z Was chcieliby zacząć pisać po śląsku, ale mają opory, czegoś się boją, wstydzą… Dlatego stworzyłem dla Was poradnik, w którym odpowiadam na pytanie ’jak zacząć pisać po śląsku’?
1. Poznaj podstawy
Śląski zapis różni się od polskiego. Na pierwszy rzut oka nowe literki mogą wydawać się obce, a ich użycie zupełnie nieintuicyjne. W rzeczywistości jest zupełnie na odwrót. Jednak – zapytasz – skąd mam wiedzieć jak pisać po śląsku? Kiedy użyć ŏ a kiedy ō? Z pomocą przychodzi Grzegorz Kulik, który w prosty sposób tłumaczy jak używać i zapisywać śląskie litery. Poniżej prezentuję jeden z jego filmików. Po więcej zapraszam na kanał YouTube – Chwila Z Gŏdkōm oraz stronę prywatną GrzegorzKulik.pl
2. Czytaj dużo
Jak już poznasz podstawy to warto oczytać się z tekstami pisanymi po śląsku. Wybór masz naprawdę ogromny – od drukowanych książek po blogi internetowe. Możesz rozpocząć od mojego pierwszego tekstu po śląsku pt. Chopy, co z Wami je niy richtich?, który napisałem na początku grudnia.
Potem możesz przejść do prawdziwych internetowych ekspertów śląskiej godki:
- oschl.wordpress.com – bloger, od niedawna także śląski pisarz
- belekaj.eu – podróże po Europie i Śląsku. Po śląsku :)
- grzegorzkulik.pl – wiadomo, klasa sama w sobie
- Andrzej-Aci – uwielbiam coniedzielny przekład Ewangelii
Jeśli jednak wolisz słowo drukowane to zachęcam Cię do zakupu książek z wydawnictwa Silesia Progress. W mojej prywatnej biblioteczce mam prawie wszystkie książki wydane w ramach śląskiej serii wydawniczej.
3. Zainstaluj śląską korektę tekstu
Autorem śląskiej korekty do Firefoxa jest Grzegorz Kulik. Korekta działa dokładnie tak samo, jak każda inna, którą zainstalujemy jako dodatek do przeglądarki – sprawdza nam pisownię i podkreśla na czerwono ewentualne błędy. Oczywiście po kliknięciu prawym przyciskiem pojawią się nam propozycje słów, jakich możemy użyć.
Koniecznie zainstaluj śląską korektę tekstu do FireFoxa!
4. Korzystaj ze słowników
Ja osobiście korzystam z książkowego Słownika gōrnoślōnskij gŏdki autorstwa Bogdana Kallusa. Jest to w moim odczuciu najbardziej profesjonalny i najobszerniejszy słownik polsko-górnośląski i górnośląsko-polski. W dobie cyfryzacji jego minusem jest… papierowa postać.
Z narzędzi elektronicznych polecam z całego serca:
- Słownik śląski online, do którego systematyczne dodawane są nowe słowa wraz z ich deklinacją i przykładami użycia
- Śląski translator wraz z korpusem śląskiej mowy
5. Daj do przeczytania
To, co napisałeś- wrzuć do Internetu. Bez wstydu pochwal się swoim śląskim tekstem – dzięki temu pokażesz, że śląski jest w codziennym użyciu. Jeśli nie jesteś pewien – napisz do tych, którzy tworzą po śląsku z prośbą o korektę i opinię. Pamiętaj, że godzien jest robotnik zapłaty swojej – i za poświęcony czas zapłać – chociaż symbolicznie.
Świetnie, że pojawił się nawet słownik. Mam jednak pewien dylemat: godka godce nie równa. Inaczej godo się w Bieruniu a inaczej na Pszowskich Dołach. Zatem sam zapis też może się różnić.
Zapis może się różnić. I też to widzę – inaczej mówią i piszą w Tarnowskich Górach, a inaczej w Łaziskach :)
Trzimom kciuki, co by wiyncyj takich tekstów było.
Dziynki! :)
jo to rod szrajbna co po mojimu… rod ech tyż co poczytać… beztoż zoca dlo kożdego fto ło naszo godka dbo
Panie Łukaszu dziynkkuja, ostawie se to.
Prosza :)