Barbórka – święto górnicze, które tradycyjnie obchodzimy 4 grudnia. To właśnie wówczas swoje wspomnienie obchodzi św. Barbara z Nikomedii, która jest patronką nie tylko górników, ale także trudnej pracy, dobrej śmierci, żołnierzy, architektów i więźniów. Ze względu na przemysłowy charakter Górnego Śląska, kult św. Barbary jest w naszym regionie niezwykle popularny i żywy.
Zwyczaje barbórkowe
4 grudnia jest na kopalni dniem zwyczajowo wolnym od pracy, podczas którego górnicy na różny sposób celebrują swoje święto. Barbórka łączy w sobie tradycje świeckie oraz religijne. W wielu robotniczych społecznościach zwyczaje barbórkowe nie zmieniły się od wielu lat. Obchody święta mogą się różnić w zależności od miasta lub regionu – ja swój artykuł oparłem na zwyczajach w Łaziskach Górnych – miasta, z którego pochodzę.
Barbórka – tradycje religijne
Obchody Barbórki rozpoczyna się od złożenia kwiatów pod figurką św. Barbary, która znajduje się w cechowni kopalni. Kwiaty składa się w imieniu całej załogi, poszczególnych działów oraz funkcjonujących związków zawodowych. Następnie przechodzi się do kościoła, gdzie odprawiana jest uroczysta Msza święta w intencji wszystkich pracowników zakładu.
Tradycje świeckie
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów świętowania Barbórki jest występ orkiestry górniczej na osiedlu lub w pobliżu familoków. Każdy, kto mieszkał blisko kopalni zapewne niejednokrotnie został o poranku obudzony koncertem orkiestry dętej.
Na filmie orkiestra górnicza na katowickim rynku z okazji Barbórki.
Barbórka to także okazja do wspólnego świętowania w gronie znajomych z pracy. Organizowane są coroczne karczmy piwne, których nieodłącznym elementem jest złocisty trunek oraz golonka. Uczestnicy imprezy powinni być obowiązkowo ubrani w strój górniczy wraz ze wszystkimi medalami, jakie do tej pory otrzymali. Dla kobiet urządzane są babskie combry, na które mężczyźni nie mają prawa wstępu.
4 grudnia to czas na docenienie pracy górników. W tym dniu organizowane są akademie oraz spotkania, podczas których nagradza się górników z najdłuższym stażem oraz zasłużonych dla kopalni. To także moment podsumowań i rozliczeń. Wspomnieć także muszę o barbórce – nagrodzie, która tradycyjnie wypłacana jest pracownikom kopalni.
Barbórka to jedna z piękniejszych śląskich tradycji, która kultywowana jest mimo ogromnych przemian społecznych i gospodarczych w naszym regionie.
Możecie także złożyć życzenia po śląsku na Barbórkę.
A tak wyglądał koncert orkiestry górniczej na katowickim jarmarku świątecznym podczas Barbórki w 2019 roku:
fot. Kris Duda | CC BY 2.0 | flickr.com
